شنبه ۱۱ مرداد ۱۴۰۴
دریای کاسپین، گنجینه‌ای طبیعی با بیش از ۴۰۰ گونه آبزی، از جمله ماهیان خاویاری و فوک خزری، به گفته مسئولان محلی و کارشناسان زیست‌محیطی در آستانه یک بحران جدی قرار دارد. مجموعه‌ای از تهدیدات انسانی از جمله ساخت‌وسازهای بی‌رویه، آلودگی مستقیم فاضلاب، برداشت بی‌ضابطه منابع، و فقدان سیاست‌های یکپارچه زیست‌محیطی، سلامت این پهنه آبی را به خطر انداخته است.
به گزارش مجله خبری تپور؛ دریای کاسپین، این پهنه عظیم آبی که عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان را یدک می‌کشد، نه‌تنها یکی از مهم‌ترین منابع زیستی ایران و کشورهای همسایه‌اش است، بلکه گنجینه‌ای راهبردی برای توسعه پایدار و اقتصاد آبی به شمار می‌آید. با این حال، کاسپین امروز در محاصره تهدیداتی قرار گرفته که ریشه در مدیریت ناپایدار، ساخت‌وسازهای بی‌رویه و غفلت دیرپای زیست‌محیطی دارد. در حالی‌که سال‌ها از هشدار کارشناسان درباره تخریب این زیست‌بوم می‌گذرد، آمارها و شواهد نشان می‌دهد سرعت نابودی کاسپین از تدبیرها پیشی گرفته است. این گزارش نگاهی دارد به مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده دریای خزر و چشم‌انداز تیره‌ای که در صورت بی‌توجهی، در انتظار آن است.
علی محمدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان، در گفت‌وگو با رسانه‌ها کاسپین را «نماد یکی از ارزشمندترین مواهب طبیعی شمال کشور» خواند و هشدار داد که تخریب اکوسیستم این دریاچه می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای سلامت زیستی، امنیت غذایی و اقتصاد محلی به همراه داشته باشد.
محمدی، مهم‌ترین تهدیدات را «تغییر کاربری اراضی ساحلی، تخریب گسترده برای ساخت‌وساز، تخلیه مستقیم فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی، و فقدان سیستم تصفیه فاضلاب در شهرهای ساحلی» عنوان کرد. او همچنین به «رهاسازی زباله‌ها در اراضی ساحلی، توسعه استخراج منابع فسیلی در بستر دریا، و انقراض برخی گونه‌های شاخص» به‌عنوان تهدیداتی چندلایه اشاره کرد.
توسعه بی‌ضابطه شهری در مجاورت کاسپین نه‌تنها خطوط ساحلی را بلعیده، بلکه باعث نابودی تدریجی زیستگاه‌های طبیعی و افزایش ورود آلاینده‌ها به دریا شده است. به گفته کارشناسان، نبود شبکه فاضلاب در شهرهای ساحلی و ساخت سدهای غیرضروری در مسیر رودخانه‌های منتهی به خزر، جریان طبیعی اکوسیستم را مختل کرده است.
در حالی که دریای کاسپین می‌تواند قطب توسعه پایدار و اقتصاد دریامحور در شمال کشور باشد، سهم آن در تولید ناخالص داخلی ایران بسیار ناچیز باقی مانده است. محمدی با تأکید بر اینکه نگاه سنتی به خزر باید به‌سرعت تغییر کند، گفت: «اقتصاد دریا فراتر از شیلات و گردشگری است. ما به حمل‌ونقل دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر، بیوتکنولوژی، زیست‌هواشناسی و حتی معدن‌کاری دریایی نیاز داریم.»
او خواستار سرمایه‌گذاری هوشمندانه در زیرساخت‌های لجستیکی، ریلی و بندری شد و افزود: «زمان آن فرا رسیده که با کمک نخبگان، تصویر روشنی از اقتصاد دریامحور ترسیم کنیم.»
با توجه به اینکه دریای کاسپین میان پنج کشور ایران، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان مشترک است، هرگونه راهکار پایدار برای حفاظت از آن مستلزم همکاری منطقه‌ای است. اما تاکنون، نبود توافق‌های الزام‌آور و چارچوب اجرایی واحد، اجرای سیاست‌های حفاظتی را با چالش مواجه کرده است.
کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند اگر اقدامی فوری صورت نگیرد، کاهش تنوع زیستی و آلودگی بی‌سابقه در دهه‌های آینده می‌تواند این دریاچه را از یک منبع غنی طبیعی، به بحرانی زیست‌محیطی در مقیاس فراملی تبدیل کند.
انتهای خبر/۱۳۰۱
تمام حقوق برای مجله خبری تپور محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.