یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴
در حالی‌که کشاورزان گیلانی دل به فصل کشت بسته‌اند، واردات صدها هزار تن برنج آن‌هم در اوج زمان کاشت، تیر خلاصی است بر پیکر تولید داخلی در نتیجه غفلت مسئولان و ضعف ساختاری در تنظیم بازار.
به گزارش مجله خبری تپور؛ سال‌هاست که کشاورزان شمال کشور، به‌ویژه در استان‌های گیلان و مازندران، با تهدیدی مزمن روبه‌رو هستند؛ واردات بی‌رویه برنج. این روند علاوه بر اینکه بازار داخلی را اشباع کرده، قدرت رقابت را نیز از تولیدکنندگان داخلی گرفته و به تدریج بسیاری از آن‌ها را به ترک زمین‌های خود سوق داده است و در چنین شرایطی، وضعیت بازار برنج نیز به آشفتگی کشیده شده و قیمت‌ها از ثبات لازم برخوردار نیستند.در حال حاضر، قیمت هر کیلو برنج هاشمی درجه یک گیلان در بازار استان حدود ۱۷۰ تا ۲۱۰ هزار تومان است، در حالی‌که برنج‌های وارداتی عمدتاً با قیمت‌هایی حدود ۶۰ تا ۹۰ هزار تومان عرضه می‌شوند و این اختلاف فاحش قیمت، در نبود سیاست‌های حمایتی کارآمد، برنجکاران را با ضرر مواجه کرده است.
آمارها چه می‌گویند؟ تولید، نیاز، واردات
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که سرانه مصرف برنج در ایران حدود ۴۲ کیلوگرم در سال است و نیاز سالانه کشور به برنج رقمی بین ۳.۵ تا ۳.۸ میلیون تن برآورد می‌شود اما در مقابل، میزان تولید داخلی حدود ۲ تا ۲.۵ میلیون تن است؛ یعنی تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود. سطح زیر کشت برنج نیز حدود ۵۳۰ هزار هکتار است که عمدتاً در استان‌های شمالی متمرکز شده است.در سال گذشته بیش از ۱.۳ میلیون تن برنج وارد کشور شده که برای تأمین کسری، عددی بسیار بالاست. به‌رغم ظرفیت بالای داخلی، کم‌کاری در حمایت، ضعف در مدیریت بازار و تخصیص بی‌ضابطه ارز ترجیحی موجب شده بخش عمده‌ای از کسری با واردات جبران شود؛ امری که در صورت اصلاح سیاست‌ها، می‌توانست با افزایش بهره‌وری در داخل پاسخ داده شود.
آمارها چه می‌گویند؟ تولید، نیاز، واردات
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که سرانه مصرف برنج در ایران حدود ۴۲ کیلوگرم در سال است و نیاز سالانه کشور به برنج رقمی بین ۳.۵ تا ۳.۸ میلیون تن برآورد می‌شود اما در مقابل، میزان تولید داخلی حدود ۲ تا ۲.۵ میلیون تن است؛ یعنی تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود. سطح زیر کشت برنج نیز حدود ۵۳۰ هزار هکتار است که عمدتاً در استان‌های شمالی متمرکز شده است.در سال گذشته بیش از ۱.۳ میلیون تن برنج وارد کشور شده که برای تأمین کسری، عددی بسیار بالاست. به‌رغم ظرفیت بالای داخلی، کم‌کاری در حمایت، ضعف در مدیریت بازار و تخصیص بی‌ضابطه ارز ترجیحی موجب شده بخش عمده‌ای از کسری با واردات جبران شود؛ امری که در صورت اصلاح سیاست‌ها، می‌توانست با افزایش بهره‌وری در داخل پاسخ داده شود.
هشدارهای مسئولان؛ مدیریت یا مسکن موقتی؟
صالح محمدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان چند روز پیش با اشاره به اجرای طرح کاشت مکانیزه برنج در خمام، از مدیریت واردات در سال جاری خبر داد و اظهار کرده بود که واردات بی‌رویه برنج طی سال‌های اخیر، کشاورزان را با مشکلات جدی مواجه کرده است. اکنون با پیگیری‌های صورت‌گرفته، واردات برنج کنترل شده و این مسئله می‌تواند امید را به شالیکاران بازگرداند.وی همچنین تخصیص ارز ترجیحی به واردکنندگان را نادرست دانست و تأکید کرد که مبنای واردات باید صرفاً کسری واقعی تولید باشد. با این‌حال، در تناقض با این سخنان، گزارش‌ها از پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت ده‌ها هزار تن برنج وارداتی در بندر بوشهر منتشر شده که عملاً امیدواری به کاهش واردات را با تردید روبرو کرده است. معاون بندری و اقتصادی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر دیروز اعلام کرد که یک فروند کشتی حامل ۲۲ هزار تن برنج وارداتی در اسکله بندر بوشهر پهلو گرفته است.
فساد و غفلت؛ صدای نمایندگان در مجلس
مهرداد بائوچ لاهوتی، نماینده مردم لنگرود در مجلس نیز پیش تر از عمق بحران پرده برداشت او در تذکری در صحن علنی مجلس با اشاره به واردات ۶۰ هزار تن برنج تقلبی گفت که آیا راه‌حل تأمین نیاز مردم، واردات برنج آلوده و تقلبی است؟ در این نابسامانی ارزی، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار از سرمایه کشور صرف واردات شده، در حالی‌که می‌شد با همان مبلغ، برنج داخلی را از کشاورزان خریداری و با قیمت مناسب در بازار عرضه کرد.وی همچنین از تغییر کاربری پنج تا ۶ هزار هکتار زمین برنج در کشور خبر داد که خود گواهی است بر کاهش انگیزه برای تولید به‌دلیل سیاست‌های ناکارآمد. کاهش سطح زیر کشت و مهاجرت نیروی کار کشاورزی به مشاغل غیرمولد از جمله پیامدهای این وضعیت است.
نقش مغفول مانده ستاد تنظیم بازار و وزارت جهاد کشاورزی
به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین عوامل تداوم این بحران، ضعف در هماهنگی میان وزارت جهاد کشاورزی، ستاد تنظیم بازار و نهادهای اقتصادی در مدیریت واردات است. عدم اطلاع‌رسانی شفاف، تخصیص ارز به واردات، نبود قیمت تضمینی و تأخیر در خرید محصول داخلی، همگی عواملی هستند که زمینه را برای واردات بی‌برنامه و برهم‌زننده بازار فراهم کرده‌اند.
سرمایه‌گذاری برای تولید؛ تنها راه نجات کشاورزی در سال ۱۴۰۴
رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال ۱۴۰۴ را «سال سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کرده‌اند؛ شعاری که معنای آن برای بخش کشاورزی، به‌ویژه در حوزه برنج، کاملاً روشن است. اگر سرمایه‌گذاری لازم در زیرساخت‌ها، مکانیزاسیون، صنایع تبدیلی، شبکه‌های بازاریابی و حمایت از کشاورزان انجام نگیرد، تولید ملی به حاشیه می‌رود و وابستگی به واردات تشدید می‌شود.شالیزارهای شمال کشور یکی از مصادیق نیاز فوری به این سرمایه‌گذاری هستند. از تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی گرفته تا ایجاد زنجیره ارزش از مزرعه تا بازار، همگی مستلزم تخصیص بودجه، سیاست‌گذاری دقیق و هماهنگی بین دستگاهی است. شعار سال اگر به اقدامی عملی در گیلان و مازندران تبدیل شود، می‌تواند هم اشتغال روستایی را تثبیت کند و هم امنیت غذایی را تضمین نماید.برنجکاران شمالی، سال‌ها با سختی و بی‌مهری اقتصادی مواجه بوده‌اند و اگر واردات همچنان با همین شیوه ادامه یابد، نه‌تنها اقتصاد بومی نابود خواهد شد، بلکه امنیت غذایی کشور نیز آسیب خواهد دید از این روز راه نجات، توقف فوری واردات خارج از نیاز واقعی، تقویت خرید تضمینی به جای خرید توافقی، تخصیص منابع به تعاونی‌های روستایی و توسعه صنایع تبدیلی در مبدا تولید است. اکنون که تولید ملی در اولویت سال قرار گرفته، فرصت بی‌نظیری برای بازنگری اساسی در سیاست‌های برنج کشور فراهم شده است از این رو باید دستگاه های اجرایی و متولی حوزه کشاورزی به ویژه گیلان مسئولانه تر عمل کنند.
انتهای خبر/۱۳۰۴
تمام حقوق برای مجله خبری تپور محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.